MỘT VÀI Ý TƯỞNG TRONG VIỆC GIẢM TẢI SỬ DỤNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CHO CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA CHÍNH PHỦ

Hôm nay đầu giờ sáng, Sếp vào nói chuyện đầu giờ về việc hội thảo với chuyên gia nước ngoài về cơ sở dữ liệu, cách thức Vương quốc Anh triển khai thực tế về các loại phí trong các hoạt động cơ sở dữ liệu làm mình cũng chợt suy nghĩ về các chính sách ở Việt Nam hiện nay, nếu cũng thực hiện như vậy thì hoạt động của các ngành sẽ là hoạt động độc lập và tự chủ, không sử dụng hoặc chỉ sử dụng một phần nhỏ ngân sách nhà nước (từ thuế của nhân dân). Cụ thể như sau:

Sẽ thu phí hoạt động và phí sử dụng đối với tất cả các ngành còn sử dụng ngân sách nhà nước theo từng năm hoặc từng quý:

A. Nguyên tắc và nhân sự

1. Ngành Tài nguyên Môi trường - Chủ quản là Bộ Tài nguyên và Môi trường:

1.1 Các hoạt động: Quản lý đất đai, Đo đạc Bản đồ, Địa chất Khoán sản, Môi trường, Biển và Hải đảo, Nước và Biến đổi khí hậu, Các hoạt động khác liên quan đến ngành tài nguyên và môi trường

- Thu phí hoạt động với tất cả các doanh nghiệp có đăng kí kinh doanh ngành tài nguyên và môi trường theo năm một khoản kinh phí A.

- Khi doanh nghiệp thực hiện các công việc cụ thể của các dự án, các hợp đồng cụ thể có sử dụng tài liệu, số liệu thì sẽ phải nộp một khoản kinh phí B cho các tài liệu, số liệu đó.

- Các hoạt động của doanh nghiệp vẫn đóng các khoản kinh phí C với các Chi cục thuế, Cục thuế theo quy định như môn bài, kinh doanh, lãi,…

+ Khoản kinh phí A, B sẽ đóng vào ngân sách của của ngành tài nguyên và môi trường, kinh phí này sẽ được sử dụng để chi trả lương cho bộ máy ngành tài nguyên và môi trường.

+ Khoản kinh phí C sẽ đóng vào ngân sách của Chính phủ (kho bạc nhà nước) thông qua ngân hàng, chi cục (cục) thuế hoặc trực tiếp ở kho bạc

1.2 Cơ cấu nhân sự: Nhân sự phục vụ quản lý nhà nước của ngành tài nguyên sẽ được quản lý và trả lương trực tiếp từ Bộ đến sở và cấp thấp hơn (không phải do địa phương quản lý và trả lương). Riêng các nhân sự cấp xã thì có thể do địa phương quản lý và trả lương

2. Ngành Xây dựng – Chủ quản là Bộ Xây dựng, ngành Giao thông – Chủ quản là Bộ Giao thông:

2.1 Các hoạt động: Xây dựng cơ bản, Quy hoạch đô thị, Cầu Đường, Vận tải, ….

- Thu phí hoạt động với tất cả các doanh nghiệp có đăng kí kinh doanh ngành Xây dựng như Xây dựng cơ bản, Quy hoạch đô thị, Cầu Đường, Vận tải, …. theo năm một khoản kinh phí A.

- Khi doanh nghiệp thực hiện các công việc cụ thể của các dự án, các hợp đồng cụ thể có sử dụng tài liệu, số liệu thì sẽ phải nộp một khoản kinh phí B cho các tài liệu, số liệu đó.

- Các hoạt động của doanh nghiệp vẫn đóng các khoản kinh phí C với các Chi cục thuế, Cục thuế theo quy định như môn bài, kinh doanh, lãi,…

+ Khoản kinh phí A, B sẽ đóng vào ngân sách của của ngành tài nguyên và môi trường, kinh phí này sẽ được sử dụng để chi trả lương cho bộ máy xây dựng (Bộ Xây dựng, Bộ Giao thông vận tải).

+ Khoản kinh phí C sẽ đóng vào ngân sách của Chính phủ (kho bạc nhà nước) thông qua ngân hàng, chi cục (cục) thuế hoặc trực tiếp ở kho bạc.

2.2 Cơ cấu nhân sự: Nhân sự phục vụ quản lý nhà nước của ngành Xây dựng cơ bản, Quy hoạch đô thị, Cầu Đường, ngành Giao thông vận tải…. sẽ được quản lý và trả lương trực tiếp từ Bộ đến sở và cấp thấp hơn (không phải do địa phương quản lý và trả lương).

3. Ngành Nông nghiệp – Chủ quản là Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn

3.1 Các hoạt động: Thủy lợi, Động vật, Thực vật, Ngư nghiệp, Lâm nghiệp, …

- Thu phí hoạt động với tất cả các doanh nghiệp có đăng kí kinh doanh ngành nông nghiệp như Thủy lợi, Động vật, Thực vật, Ngư nghiệp, Lâm nghiệp, … theo năm một khoản kinh phí A.

- Khi doanh nghiệp thực hiện các công việc cụ thể của các dự án, các hợp đồng cụ thể có sử dụng tài liệu, số liệu thì sẽ phải nộp một khoản kinh phí B cho các tài liệu, số liệu đó.

- Các hoạt động của doanh nghiệp vẫn đóng các khoản kinh phí C với các Chi cục thuế, Cục thuế theo quy định như môn bài, kinh doanh, lãi,…

+ Khoản kinh phí A, B sẽ đóng vào ngân sách của ngành nông nghiệp, kinh phí này sẽ được sử dụng để chi trả lương cho bộ máy ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn).

+ Khoản kinh phí C sẽ đóng vào ngân sách của Chính phủ (kho bạc nhà nước) thông qua ngân hàng, chi cục (cục) thuế hoặc trực tiếp ở kho bạc.

3.2 Cơ cấu nhân sự: Nhân sự phục vụ quản lý nhà nước của ngành Thủy lợi, Động vật, Thực vật, Ngư nghiệp, Lâm nghiệp, … sẽ được quản lý và trả lương trực tiếp từ Bộ đến sở và cấp thấp hơn (không phải do địa phương quản lý và trả lương). Riêng các nhân sự cấp xã thì có thể do địa phương quản lý và trả lương

4. Ngành Giáo dục – Chủ quản là Bộ giáo dục và Đào tạo

4.1. Hoạt động: Sách và thiết bị giáo dục, hoạt động khác liên quan đến giáo dục

- Thu phí hoạt động với tất cả các doanh nghiệp có đăng kí kinh doanh ngành có liên quan đến giáo dục như Sách và thiết bị giáo dục, hoạt động khác liên quan đến giáo dục theo năm một khoản kinh phí A.

- Khi doanh nghiệp thực hiện các công việc cụ thể của các dự án, các hợp đồng cụ thể có sử dụng tài liệu, số liệu thì sẽ phải nộp một khoản kinh phí B cho các tài liệu, số liệu đó.

- Các hoạt động của doanh nghiệp vẫn đóng các khoản kinh phí C với các Chi cục thuế, Cục thuế theo quy định như môn bài, kinh doanh, lãi,…

+ Khoản kinh phí A, B sẽ đóng vào ngân sách của ngành giáo dục, kinh phí này sẽ được sử dụng để chi trả lương cho bộ máy ngành giáo dục (Bộ Giáo dục và Đào tạo).

+ Khoản kinh phí C sẽ đóng vào ngân sách của Chính phủ (kho bạc nhà nước) thông qua ngân hàng, chi cục (cục) thuế hoặc trực tiếp ở kho bạc.

4.2 Cơ cấu nhân sự: Nhân sự phục vụ quản lý nhà nước của ngành giáo dục sẽ được quản lý và trả lương trực tiếp từ Bộ đến sở và cấp thấp hơn (không phải do địa phương quản lý và trả lương). Riêng các nhân sự cấp xã thì có thể do địa phương quản lý và trả lương

5. Ngành Văn hóa – Chủ quản là Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch

5.1. Hoạt động: Văn hóa văn nghệ, thể thao, du lịch, sự kiện, …

- Thu phí hoạt động với tất cả các doanh nghiệp có đăng kí kinh doanh ngành có liên quan đến Văn hóa văn nghệ, thể thao, du lịch, sự kiện, … theo năm một khoản kinh phí A.

- Khi doanh nghiệp thực hiện các công việc cụ thể của các dự án, các hợp đồng cụ thể có sử dụng tài liệu, số liệu thì sẽ phải nộp một khoản kinh phí B cho các tài liệu, số liệu đó.

- Các hoạt động của doanh nghiệp vẫn đóng các khoản kinh phí C với các Chi cục thuế, Cục thuế theo quy định như môn bài, kinh doanh, lãi,…

+ Khoản kinh phí A, B sẽ đóng vào ngân sách của ngành văn hóa, thể thao và du lịch, kinh phí này sẽ được sử dụng để chi trả lương cho bộ máy ngành văn hóa, thể thao và du lịch (Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch).

+ Khoản kinh phí C sẽ đóng vào ngân sách của Chính phủ (kho bạc nhà nước) thông qua ngân hàng, chi cục (cục) thuế hoặc trực tiếp ở kho bạc.

5.2 Cơ cấu nhân sự: Nhân sự phục vụ quản lý nhà nước của ngành văn hóa, thể thao và du lịch sẽ được quản lý và trả lương trực tiếp từ Bộ đến sở và cấp thấp hơn (không phải do địa phương quản lý và trả lương). Riêng các nhân sự cấp xã thì có thể do địa phương quản lý và trả lương

6. Ngành Quốc phòng – Chủ quản là Bộ Quốc phòng, Công an – Chủ quản là Bộ Công an

6.1. Hoạt động: Các hoạt động của các doanh nghiệp trong lực lượng vũ trang như viễn thông, xây dựng,…

- Thu phí hoạt động với tất cả các doanh nghiệp của các doanh nghiệp của lực lượng vũ trang theo năm một khoản kinh phí A.

- Khi doanh nghiệp thực hiện các công việc cụ thể của các dự án, các hợp đồng cụ thể có sử dụng tài liệu, số liệu thì sẽ phải nộp một khoản kinh phí B cho các tài liệu, số liệu đó.

- Các hoạt động của doanh nghiệp vẫn đóng các khoản kinh phí C với các Chi cục thuế, Cục thuế theo quy định như môn bài, kinh doanh, lãi,…

+ Khoản kinh phí A, B sẽ đóng vào ngân sách của ngành văn hóa, thể thao và du lịch, kinh phí này sẽ được sử dụng để chi trả lương cho bộ máy lực lượng vũ trang (Bộ Quốc phòng, Bộ Công an).

+ Khoản kinh phí C sẽ đóng vào ngân sách của Chính phủ (kho bạc nhà nước) thông qua ngân hàng, chi cục (cục) thuế hoặc trực tiếp ở kho bạc.

6.2. Cơ cấu nhân sự: giữ nguyên như hiện tại.

7. Ngành Y tế - Chủ quản là Bộ Y tế

7.1. Hoạt động: Các hoạt động liên quan đến y tế, chăm sóc sức khỏe, …

- Thu phí hoạt động với tất cả các doanh nghiệp có đăng kí kinh doanh ngành có liên quan đến y tế, chăm sóc sức khỏe, … theo năm một khoản kinh phí A.

- Khi doanh nghiệp thực hiện các công việc cụ thể của các dự án, các hợp đồng cụ thể có sử dụng tài liệu, số liệu thì sẽ phải nộp một khoản kinh phí B cho các tài liệu, số liệu đó.

- Các hoạt động của doanh nghiệp vẫn đóng các khoản kinh phí C với các Chi cục thuế, Cục thuế theo quy định như môn bài, kinh doanh, lãi,…

+ Khoản kinh phí A, B sẽ đóng vào ngân sách của ngành y tế, kinh phí này sẽ được sử dụng để chi trả lương cho bộ máy ngành y tế (Bộ Y tế).

+ Khoản kinh phí C sẽ đóng vào ngân sách của Chính phủ (kho bạc nhà nước) thông qua ngân hàng, chi cục (cục) thuế hoặc trực tiếp ở kho bạc.

7.2 Cơ cấu nhân sự: Nhân sự phục vụ quản lý nhà nước của ngành y tế sẽ được quản lý và trả lương trực tiếp từ Bộ đến sở (không phải do địa phương quản lý và trả lương). Riêng các nhân sự cấp huyện, cấp xã thì có thể do địa phương quản lý và trả lương.

8. Các ngành khác: Công thương – Chủ quản là Bộ Công thương, Tài chính – Chủ quản Bộ Tài chính, Kế hoạch và đầu tư – Bộ Kế hoạch và Đầu tư, …

Các ngành này vẫn giữ nguyên theo chính sách và hoạt động hiện tại.

B. Lợi ích của việc thu phí ngành và trả lương theo ngành:

- Việc thu phí theo ngành và trả lương theo ngành sẽ giảm bớt được việc sử dụng ngân sách nhà nước (chủ yếu từ thuế) đóng góp từ đó ngân sách nhà nước sẽ được sử dụng để tập trung nguồn lực phục vụ cho việc phát triển kinh tế các vùng kinh tế khó khăn, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, … đồng thời tránh việc chồng chéo nhiệm vụ, khi xảu ra sự vụ không đùn đẩy trách nhiệm

- Hoạt động của các ngành sẽ độc lập theo chuyên môn, không quá phụ thuộc vào địa phương. Các hoạt động của địa phương chủ yếu sẽ là quản lý nhà nước tổng thể trên các mặt kinh tế, văn hóa xã hội sẽ tập trung hơn và hiệu quả hơn.

- Tránh các hoạt động kiểu Bộ chỉ đạo, sở không thực hiện với lý do UBND đã quy định hoặc lần nữa không thực hiện như hiện nay.

- Trên cơ sở các khoản thu, các bộ, ngành sẽ tính toán lượng nhân lực cần thực hiện ở các công việc cụ thể, tránh việc thừa nhân lực hoặc nhân lực không làm được việc.

C. Căn cứ để tính các khoản phí A, B (C vẫn thu theo quy định hiện hành).

          - Theo từng ngành cụ thể với các đặc điểm ngành để đưa ra các mức phí này.

          - Phí A sẽ thu theo ngành đăng kí và quy mô doanh nghiệp

          - Phí B sẽ theo các quy định hiện hành của Chính phủ (các thông tư, nghị định), nếu chưa có quy định nhưng thấy cần phải có để làm căn cứ thu phí B thì cần lên phương án xây dựng trình Bộ Tài chính, Chính phủ và Quốc hội để áp dụng vào thực tiễn.

CÂU CHUYỆN THỜI GIAN

Nếu bạn cho rằng, sự thất bại trong cuộc sống cá nhân, gia đình là do bạn không đủ thời gian, có thể bạn đã sai. Và nếu bạn nghĩ, thời gian còn rất dài, nên dồn hết cho công việc trước, bạn có thể không đúng.

Trong một lần trò chuyện gần đây với P.A, Phó Tổng giám đốc một công ty chuyên sản xuất và kinh doanh các sản phẩm bông băng y tế có tiếng tại TPHCM về cuộc sống cá nhân, chị đã bộc bạch chuyện gia đình: “Tôi từng lập gia đình. Nhưng cuộc sống hôn nhân không thành công, bởi tôi là người nghiện công việc. Tôi dành quá nhiều thời gian cho nó. Ông xã tôi, gia đình chồng tôi đã không chấp nhận điều đó. Giá như tôi có nhiều thời gian hơn!”.

Đó không chỉ là cách lý giải của riêng P.A về nguyên nhân thất bại, không hạnh phúc trong cuộc sống cá nhân của chị. Nhiều doanh nhân tôi từng gặp cũng có suy nghĩ tương tự như P.A. Vậy thời gian có phải là “tội đồ”?

Thời gian không có lỗi

Fernando Bartolomé, Giáo sư giảng dạy Quản trị kinh doanh của Đại học Harvard, phân tích, “thiếu thời gian” luôn là lời nói đầu môi của nhiều người để biện minh cho việc không làm được hoặc bị thất bại nhiều trong cuộc sống cá nhân, “Nhưng hãy suy đi tính lại thật kỹ sẽ thấy, thiếu thời gian không hẳn là nguyên nhân chính. Có chăng là do chúng ta không biết sắp xếp và tận dụng nó hợp lý cho cuộc sống của chúng ta!”, Bartolomé nói.

Hãy thử thực hiện một phép tính thời gian đơn giản. Nếu nhân 24 giờ cho 7 ngày, lượng thời gian của một tuần là 168 giờ. Trong đó, nếu theo lời khuyên của bác sĩ là ngủ trung bình 7 giờ/ngày thì trong 1 tuần, chúng ta ngủ 49 giờ. Như vậy, thời gian còn lại của con người là 119 giờ (= 168 giờ - 49 giờ). Và chúng ta đặt 119 giờ này tương ứng với tỉ lệ 100%.

Trong một xã hội năng động hiện nay, với khoảng 119 giờ thứ, chúng ta làm gì?

Nhịp cầu đầu tư đã khảo sát lịch làm việc của nhiều viên chức văn phòng trong 1 tuần thấy rằng, có 3 phần thời gian cơ bản. Thời gian làm việc ở văn phòng tính từ thứ Hai đến thứ Sáu trung bình là 45 giờ (= 9 giờ/ngày x 5 ngày). Thời gian di chuyển, đi lại tính từ thứ Hai đến thứ Sáu là 10 giờ (=2 giờ/ngày x 5 ngày). Thời gian làm việc trong 2 ngày cuối tuần (thứ Bảy và Chủ nhật) là 4 giờ. Khi đó, tổng của 3 phần thời gian là 59 giờ (=45 giờ + 10 giờ + 4 giờ).

Như vậy, trong 119 giờ, chúng ta mất 59 giờ (tương đương với tỉ lệ khoảng 50%) cho việc đi lại và công việc. Trong một bài phân tích về sự cân bằng công việc và cuộc sống mang tên “The Work Alibi” của Harvard Business Review nhận định, cho dù một người làm việc cật lực 10 giờ/ngày, tổng thời lượng cho công việc cũng chỉ là 64 giờ, tương đương với tỉ lệ 53,78%/tổng thời gian thức.

Trên thực tế, khi Nhịp cầu Đầu tư thực hiện phỏng vấn một số doanh nhân Việt Nam về việc sử dụng thời gian cho công việc thì thấy rằng, tỉ lệ thời gian công việc trên thời gian thức cũng chỉ dao động trong khoảng 60-70% và không vượt qua ngưỡng này. Như vậy, chúng ra còn đến 30-40% thời gian thức để có thể chăm lo cho cuộc sống cá nhân tốt hơn.

Thời gian rõ ràng không có lỗi. Vậy đâu là nguyên nhân của một cuộc sống cá nhân nghèo nàn, thất bại?

Qua nhiều cuộc trò chuyện với các nhân vật là nhà điều hành, viên chức, công nhân trong độ tuổi 25-40, Nhịp cầu Đầu tư đã nhận ra 4 nguyên nhân chính dẫn đến cuộc sống cá nhân bị “khiếm khuyết”. Đó là:

1. Không lường trước những khó khăn có thể xảy đến trong cuộc sống cá nhân để rồi bị thất vọng.

2. Lo lắng, sợ hãi hay giận dữ thái quá để rồi không có khả năng giải quyết ổn thỏa những xung đột trong hôn nhân.

3. Sự thất bại trong quan hệ chăn gối

4. Sự chậm trễ về việc lập kế hoạch cho cuộc sống cá nhân trong tương lai, hay còn gọi là “quan điểm về ngày mai”.

Trong 4 nguyên nhân này, nguyên nhân “quan điểm về ngày mai”, một nguyên nhân có tính thời gian, đang là cái bẫy chi phối cuộc sống cá nhân của chúng ta nhiều nhất.

Hữu hạn trong quan điểm về “ngày mai”!

Giáo sư Bartolomé đã có dịp trò chuyện với hàng trăm người thành đạt thuộc mọi lứa tuổi, ngành nghề ở nhiều quốc gia. Và ông đã tìm ra được kịch bản mang tên “Ngày mai” trong cuộc sống cá nhân của chúng ta. Nhân vật chính trong kịch bản đó có thể là bạn, hoặc là tôi. Kịch bản ấy như thế nào?

Hiện tại, bạn 25 tuổi và đã có gia đình. Là người trẻ tuổi và bắt đầu sự nghiệp, bạn đang tự khám phá, trau dồi kĩ năng cho chính mình, cố gắng hết sức để có được sự thăng tiến. Bạn rất bận rộn với công việc và nghĩ trong đầu, mình sẽ chăm sóc cuộc sống cá nhân, gia đình vào ngày mai.

Và ngày mai, bạn 30 tuổi. Bạn có thể có một hoặc nhiều con. Lúc này, bạn mang hai trọng trách: công việc và con cái. Nhưng công việc đang tiến triển, buộc bạn phải phấn đấu nhiều hơn, nếu không sẽ trôi mất thành quả đạt được sau bao nhiêu năm. Và một lần nữa, khi nghĩ về việc chăm lo cuộc sống cá nhân, gia đình và con cái, bạn lại nói: “Chờ ngày mai vậy!”.

Và ngày mai, bạn 35 tuổi. Tất cả nỗ lực của bạn đều được đền đáp xứng đáng. Bạn trở thành nhà quản lý, nắm giữ một phần vận mệnh của công ty. Bạn quan hệ rất tốt với lãnh đạo, thu nhập khá cao. Nhưng ở tuổi này, bạn bắt đầu cảm nhận sự trống rỗng hoặc sợ hãi. Đó là do bạn ở vị trí cao và bị áp lực phải bảo vệ nó trước những quản lý trẻ có tiềm năng. Rồi bạn càng phải nỗ lực hơn nữa để vượt qua sự sợ hãi, lo lắng. Chắc chắn, bạn sẽ khó có thời gian cho cuộc sống cá nhân. Bạn nhìn nó rồi lại nhẩm chữ “ngày mai”.

Rồi ngày mai, bạn 40 tuổi. Ở tuổi này, cả phụ nữ và đàn ông đều muốn tập trung chăm lo cuộc sống cá nhân. Bây giờ mới là ngày mai thực sự của bạn. Nhưng có lẽ đã quá trễ.

Một kịch bản cuộc sống như thế diễn ra với khá nhiều người trong chúng ta. Khi chúng ta hi sinh cuộc sống cá nhân thì chúng ta cũng đồng thời tự nhủ mình sẽ lấy lại được nó trong tương lai. Tuy nhiên, điều đó rất khó,vì thời gian đã lấy đi sức lực và mọi thứ của con người.

Kịch bản của Bartolomé như một sự cảnh tỉnh, giống như câu chuyện “ngày hôm nay” tôi đã từng đọc trong tác phẩm “Quẳng gánh lo đi và vui sống” của Dale Carnegie. Nếu Carnegie khuyên chúng ta chuẩn bị công việc thật tốt cho ngày hôm nay, sống trọn vẹn trong ngày hôm nay và viết từ “ngày hôm nay” lên một phiến đá rồi nhìn nó mỗi ngày thì kịch bản của Bartolomé cũng hàm ý, hãy khắc từ “ngày hôm nay” trong tâm trí để sắp xếp trọn vẹn cuộc sống cá nhân, gia đình!.

Theo Trọng Thủy

Tạp chí Nhịp cầu Đầu tư